Τειρεσίας, ο σπουδαιότερος μάντης της μυθολογίας. Διάσημος για τη μακροζωία καθώς και για την αλλαγή φύλου του
Στην ελληνική Μυθολογία, ο Τειρεσίας ήταν ένας μάντης, τόσο διάσημος σε όλη την αρχαία Ελλάδα, που πολλοί άνθρωποι ταξίδευαν από μακριά για να τον συμβουλευτούν. Ήταν γνωστός για την μακροζωία του, ότι ήταν τυφλός, καθώς και για το ότι είχε αλλάξει το φύλο του.
Ο Τειρεσίας ήταν γιος του Ευήρους, ενός βοσκού, και της νύμφης Χαρικλούς. Λέγεται ότι είχε τρεις κόρες: τη Μαντώ, την Ιστορίδα, και τη Δάφνη. Ο Τειρεσίας ζούσε στην ξακουστή Θήβα. Καθώς ήταν ημίθεος έζησε πολύ περισσότερο από τους απλούς. Μερικές πηγές λένε ότι έζησε για επτά γενεές, δηλαδή περισσότερο από 150 χρόνια. Άλλοι αναφέρουν ότι έζησε εννέα γενεές, ή περίπου 200 χρόνια.
Η τύφλωση του Τειρεσία
Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για τον λόγο που ο Τειρεσίας έμεινε τυφλός. Μερικές λένε ότι ο Τειρεσίας ήταν τόσο επιδέξιος μάντης, που φανέρωνε όλα τα μυστικά των θεών στους ανθρώπους, με αποτέλεσμα οι θεοί να τον τυφλώσουν για τιμωρία. Σε μια άλλη εκδοχή, τυφλώθηκε όταν είδε κατά λάθος την θεά Αθηνά να παίρνει το μπάνιο της. Λέγεται ότι τον τύφλωσε η Αθηνά ή ο Τιτάνας Κρόνος, ο οποίος τιμωρούσε όλους τους θνητούς που σήκωναν το βλέμμα τους επάνω σε θεό χωρίς τη συγκατάθεσή του. Η μητέρα του Τειρεσία, η Χαρικλώ, ικέτευσε την Αθηνά να δώσει πίσω το φως στον γιο της, αλλά η Αθηνά δεν μπορούσε, κι έτσι έδωσε στον Τειρεσία μια διαφορετική όραση, εκείνη της μαντικής τέχνης. Επίσης του έδωσε την ικανότητα να καταλαβαίνει την γλώσσα των πουλιών, του εγγυήθηκε ότι θα ζούσε πολλά χρόνια, και του είπε ότι θα μπορούσε να προφητεύσει τα μελλούμενα ακόμα και μετά τον θάνατό του, όταν θα ήταν στον Κάτω Κόσμο.
Αλλάζοντας φύλο
Σύμφωνα με έναν άλλο μύθο για τον Τειρεσία, μια μέρα συνάντησε δύο φίδια να ζευγαρώνουν. Τα χτύπησε με ένα ραβδί, σκοτώνοντας το θηλυκό φίδι. Εκείνη τη στιγμή μεταμορφώθηκε σε γυναίκα. Ο Τειρεσίας παρέμεινε γυναίκα για τα επόμενα επτά χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων παντρεύτηκε. Στο τέλος των επτά χρόνων, είδε και πάλι δύο φίδια να ζευγαρώνουν και τα χτύπησε πάλι με ένα κλαδί. Αυτή τη φορά το αρσενικό φίδι πέθανε, κι έτσι ο Τειρεσίας μεταμορφώθηκε και πάλι σε άντρα.
Αρκετά αργότερα, ο Δίας, καυγάδιζε με την γυναίκα του την Ήρα, σχετικά με τις απολαύσεις του έρωτα. Η Ήρα υποστήριζε ότι ήταν πιο έντονες για τους άντρες, γι’αυτό και ο Δίας είχε τόσες ερωμένες. Ο Δίας έλεγε ότι η γυναίκα ευχαριστιόταν περισσότερο. Καθώς ο Τειρεσίας είχε ζήσει ως άντρας και ως γυναίκα, ο Δίας και η Ήρα του ζήτησαν να τους λύσει τη διαφωνία. Ο Τειρεσίας δήλωσε ότι ο Δίας είχε δίκιο, ότι δηλαδή η γυναίκα βιώνει 9 ή 10 φορές περισσότερο την απόλαυση του έρωτα σε σχέση με τον άντρα. Η Ήρα ήταν τόσο εξοργισμένη που έχασε στη διαφωνία της που τύφλωσε τον Τειρεσία, αλλά ο Δίας τον επιβράβευσε, δίνοντάς του την ικανότητα να βλέπει το μέλλον.
Τειρεσίας και Θήβα
Ο Τειρεσίας συχνά βοηθούσε και συμβούλευε τους κατοίκους της Θήβας. Ο πιο διάσημος χρησμός του ήταν στον Οιδίποδα, βασιλιά της Θήβας, που του αποκάλυψε ότι χωρίς να το ξέρει είχε σκοτώσει τον πατέρα του είχε παντρευτεί την ίδια του τη μητέρα. Τρομοκρατημένος από τα νέα, ο Οιδίποδας τυφλώθηκε και έφυγε μακριά από τη Θήβα αφήνοντας την πόλη σε απόγνωση και αναταραχή. Οι πολίτες υπέφεραν από μια φονική πανούκλα, οι γιοι του Οιδίποδα πολεμούσαν για την κατάληψη του θρόνου, ενώ η πόλη δεχόταν επίθεση από εισβολείς. Ο Τειρεσίας έδωσε χρησμό, ότι το τέλος της πανούκλας θα ερχόταν όταν ένας Θηβαίος άντρας θυσιαζόταν αυτοβούλως. Ο Μενοικέας, ξάδερφος του Οιδίποδα, ήταν αυτός που δέχτηκε να θυσιαστεί για να εκπληρωθεί η προφητεία. Παρόλα αυτά η πανούκλα συνεχίστηκε και ο Τειρεσίας συμβούλεψε τους κατοίκους να φύγουν μακριά. Έτσι κι έγινε, τελικά έφτασαν σε μια κρύα πηγή που ονομαζόταν Τιλφούσα ή Τιλφώσσα πηγή. Ο Τειρεσίας λέγεται ότι πέθανε όταν ήπιε από τα νερά αυτής της πηγής.
Στον Κάτω Κόσμο
Στην Οδύσσεια του Ομήρου, όπου εξιστορείται η ιστορία της επιστροφής του Οδυσσέα από την Τροία, μετά το τέλος του Τρωικού πολέμου, στην πατρίδα του την Ιθάκη, η μάγισσα Κίρκη λέει στον Οδυσσέα ότι θα πρέπει να επισκεφτεί τον Τειρεσία στον Κόσμο των νεκρών για να τον ρωτήσει για τα μελλούμενα. Στον Κάτω Κόσμο, ο Τειρεσίας λέει στον Οδυσσέα, ότι θα βρει το νησί του Ήλιου, και ότι αν θέλει να επιστρέψει γρήγορα σπίτι του θα πρέπει να μην πειράξει τα μαγικά πρόβατα και τις αγελάδες που βόσκουν εκεί, επειδή ανήκουν στον θεό Ήλιο. Παρόλα αυτά τα πλοία του Οδυσσέα πιάνουν στο νησί του Ήλιου και οι άντρες του δεν μπορούν να αντισταθούν: Σκοτώνουν μερικά από τα ζώα για να φάνε. Όπως είχε προβλέψει ο Τειρεσίας, ο Οδυσσέας έκανε 10 ολόκληρα χρόνια για να φτάσει στην Ιθάκη μόνος και ταλαιπωρημένος, έχοντας χάσει τα πλοία και όλους τους συντρόφους του.