Φιλοκτήτης, ο ήρωας που του εμπιστεύτηκε τα όπλα του ο Ηρακλής. Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έκβαση του Τρωικού πολέμου
Στην Ελληνική Μυθολογία, ο Φιλοκτήτης ήταν ο ήρωας στον οποίο ο Ηρακλής εμπιστεύτηκε το τόξο και τα βέλη του. Χρησιμοποίησε αυτά τα όπλα για να σκοτώσει τον Πάρη, ο θάνατος του οποίου έπαιξε σημαντικό ρόλο στο τέλος του Τρωικού πολέμου.
Ο Φιλοκτήτης ήταν γιος της Μεθώνης και του Ποίαντα, βασιλιά των Μαλιαίων. Οι Μαλιείς ήταν αρχαίο ελληνικό φύλο που κατοικούσε στην νότια Θεσσαλία, σε μια περιοχή κοντά στο όρος Οίτη. Το όνομα Φιλοκτήτης σημαίνει «εκείνος που του αρέσει να αποκτά» και έτσι όταν ήταν νέος ο Φιλοκτήτης απέκτησε ένα από τα σπουδαιότερα δώρα των ελληνικών θρύλων: το τόξο και τα βέλη, που είχε ο Ηρακλής και τα έδωσε στον Φιλοκτήτη πιθανότατα για να ανάψει την πυρά που έκαψε τον μεγάλο ήρωα.
Όταν οι Αχαιοί με επικεφαλής τον Αγαμέμνονα σάλπαραν από το λιμάνι της Αυλίδας στο ξεκίνημα του Τρωικού πολέμου, ένας χρησμός έλεγε ότι θα έπρεπε να σταματήσουν σ’ένα νησί στο μέσο του Αιγαίου πελάγους και να θυσιάσουν στο βωμό μιας θεότητας με το όνομα Χρύση. Μόνο ένας από τους ήρωες που ακολουθούσαν την νηοπομπή ήξερε που να βρουν το ιερό. Ήταν ο Φιλοκτήτης που σαν νέος ήταν παρών σε μια θυσία που είχε προσφέρει εκεί ο Ηρακλής.
Οι Αχαιοί τελικά βρήκαν το νησί. Καθώς πλησίασαν στο υπαίθριο ιερό, ο Φιλοκτήτης δαγκώθηκε από ένα φίδι στο πόδι. Το τραύμα δεν καλυτέρευε με αποτέλεσμα οι κραυγές πόνου του Φιλοκτήτη να μην αφήσουν τους Αχαιούς να ολοκληρώσουν την θυσία, η οποία θα έπρεπε να διεξαχθεί με ησυχία. Η πληγή του κακοφόρμισε και η μυρωδιά σύντομα έγινε ανυπόφορη για τους υπόλοιπους Αχαιούς, έτσι αποφάσισαν να τον αφήσουν στο διπλανό νησί της Λήμνου και να συνεχίσουν για την Τροία χωρίς εκείνον.
Η Επιστροφή
Στον ένατο χρόνο του Τρωικού πολέμου, οι Τρώες είχαν την υπεροχή. Είτε ο Έλενος ή ο Κάλχας προφήτευσε στους Αχαιούς ότι δεν θα έπαιρναν την Τροία αν δεν υπήρχαν τέσσερις προϋποθέσεις:
1. Θα έπρεπε να πολεμήσει με τους Αχαιούς ο γιος του Αχιλλέα, ο Νεοπτόλεμος.
2. Τα οστά του Πέλοπα θα έπρεπε να έρθουν στην Τροία.
3. Θα έπρεπε οι Αχαιοί να κλέψουν το Παλλάδιο (μικρό ξύλινο ομοίωμα της Αθηνάς) από την πόλη της Τροίας.
4. Τέλος, το τόξο και τα βέλη του Ηρακλή θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο εναντίον της Τροίας.
Για να πετύχει αυτόν τον τέταρτο στόχο, ο Οδυσσέας επέστρεψε στην Λήμνο, όπου βρήκε τον Φιλοκτήτη να ζει μες την αθλιότητα και να χρησιμοποιεί το τόξο του για να κυνηγά πουλιά για να φάει. Ο Φιλοκτήτης δεν είχε καμιά πρόθεση να βοηθήσει τους Αχαιούς, εξάλλου εκείνοι ήταν που τον είχαν παρατήσει τόσα χρόνια στο νησί. Έτσι ο Οδυσσέας έπεισε τον συνοδοιπόρο του, τον Νεοπτόλεμο, που ο Φιλοκτήτης δεν είχε γνωρίσει, να ξεγελάσει τον ναυαγό ώστε να του παραδώσει τα όπλα του.
Το σχέδιο δούλεψε, αλλά τότε ο Νεοπτόλεμος άλλαξε γνώμη και επέμεινε στους συντρόφους του, να βοηθήσουν και να διασώσουν τον Φιλοκτήτη. Ο Οδυσσέας δεν μπορούσε να αποφασίσει, τότε όμως παρουσιάστηκε μπροστά του ο Ηρακλής, που πλέον ήταν θεός και έτσι πάρθηκε η απόφαση: Ο Φιλοκτήτης συνόδευσε τους Αχαιούς πίσω στην Τροία, όπου αργότερα σκότωσε τον Πάρη.
Διαφορετικές εκδοχές υπάρχουν για την μοίρα του Φιλοκτήτη μετά την επιστροφή του από τον Τρωικό πόλεμο. Σύμφωνα με τον Όμηρο, επέστρεψε στην Θεσσαλία, αλλά σύμφωνα με τον Απολλόδωρο και τον Ρωμαίο ποιητή Βιργίλιο, ταξίδεψε στην νότια Ιταλία, όπου ίδρυσε την πόλη Πετηλία στην Λουκανία. Λέγεται επίσης ότι έχτισε το ναό του Απόλλωνα του Περιπλανώμενου, όπου αφιέρωσε το μαγικό του τόξο και βέλη.